Jest to duże jezioro w głębokim wyżłobieniu polodowcowej rynny, o silnie urozmaiconej i rozwinietej linii brzegowej. Stoki brzegów są miejscami strome, poprzecinane jarami i wąwozami. Pobrzeże jest raczej wąskie o dużym spadku dna, porośnięte trzciną, gdzie niegdzie zamulone. Sporo jest także miejsc o dnie kamienistym i piaszczystym, tam umiejscowiły się kapieliska i plaże (m.in. ośrodek wypoczynkowy na wschodniej stronie jeziora - u ponóża Góry Jesionowej).Szelment jest akwenem typu mezotroficznego (w terminologii rybackiej typu leszczowego), o średniej żyzności. Wody jeziora są czyste o średniej przejrzystości.