raczki
Raczki - kiedyś miasto, dziś duża wieś gminna z zachowanym charakterem miasteczka. Usytuowana jest na zachodnim brzegu rzeki Rospuda, przy historycznym trakcie handlowym z Grodna do Prus.
Wieś powstała około połowy XVI w. i nosiła nazwę Dowspuda Raczkowska. Należała do Stanisława Raczkowicza, który wywodził się z rodu Raczki Tabutowicza (potomka nobilów jaćwieskich), który między 1432 a 1440 rokiem otrzymał rzekę Rospudę i osiem jezior od wielkiego księcia Zygmunta Kiejstutowicza.
Jako miasto Raczki wspomniane zostały w dokumencie z 1558 r.Przywileje handlowe otrzymało od Jana III Sobieskiego w 1682, zaś prawa miejsckie od Augusta III w 1703 roku. W 1748 roku dobra Raczki nabyli Pacowie, właściciele pobliskiej Dowspudy. Raczki stały się wówczas głównym ośrodkiem handlowym i rzemieślniczym. Pac rozbudował miasto, wystawił kościół i różne zakłady przemysłowe m.in. garbarnię, serowalnię, manufakturę serwet i obrusów, bielarnie płótna, a także pierwszą w regionie wytwórnię maszyn rolniczych (sieczkarnie, kieraty). Sprowadzony z włoch przez Michała Paca architekt Henryk Marconi uregulował miasto, powiększył znacznie rynek, na którego środku postawił ogromny zajazd (dziś już nie istnieje).
Z powodu udziału Michała Paca w powstaniu listopadowym władze rosyjskie dokonały konfliskaty jego dóbr. Spowodowało to na upadek miasta. W roku 1867 odebrano Raczkom prawa miejskie. Był to jednak wciąż żywy punkt handlu z Prusami i przemytu. W czasie II wojny światowej miejscowość została znacznie zniszczona z powodu lini frontu przebiegającej na rzece Rospudzie.
Do dziś w Raczkach zachowało się kilkanaście zabytkowych domów drewnianych i murowanych z XIX wieku, a także budynek dawnej manufaktury pacowskiej z czerwonej cegły. Zachował się także układ przestrzenno - urbanistyczny z dawnych lat.Cennym zabytkiem jest również klasycystyczny kościół murowany pod wezwaniem Przenajświętszej Trójcy, budowany w latach 1767-1811.
Dwa kilometry od centum Raczek znajdują się ruiny pałacu Paca w Dowspudzie.
Informacje zaczerpnięto z :
- S.Maciejewski "Po ziemi Suwalskiej"
- S.Maciejewski "Szlakami Północnej Suwalszczyzny"
- I.W. Baturowie "Po ziemi Augustowskiej"
- W.Batura "Szlakami Południowej Suwalszczyzny"
- J.Bacewicz "Podstawy wiedzy regionalnej ziemia suwalska"