meczet w kruszynianach
Kruszyniany - to wieś położona na szlaku tatarskim. Można tu spotkać ludność tatarską. Charakterystyczną cechą jest zróżnicowanie kulturowe i religijne a także można spróbować przysmaków kuchni tatarskiej. Co roku odbywa się Festiwal Tradycji i Kultury Tatarów Polskich. Największą atrakcją w Kruszynianach jest meczet z XVIII w. oraz mizar – cmentarz tatarski. Budynek meczetu można zwiedzać wewnątrz, cały budynek zachowany jest w dobrym stanie.
Meczet w Kruszynianach, to drugi po meczecie w Bohonikach drewniany meczet w Polsce. Stanowi prawdziwą atrakcję Podlasia, wpisując się w listę zabytków. Muzłumanie Polscy to potomkowie dawnych Tatarów, którzy żyli na tych ziemiach. Tatarzy na ziemiach polskich po raz pierwszy pojawili się w XIII wieku. Początkowo nazywani byli nie Tatarami Polskimi, lecz Litewskimi, co nie było błędem, ponieważ w tych czasach Litwa i Polska stanowiła jedno państwo. Tatarów upodobał sobie szczególnie książę Witold- Wielki Książę Litewski, który nie ufając do końca swoim litewskim pobratymcom wolał powierzyć ochronę nad sobą właśnie Tatarom.
Skąd wogóle Tatarzy wzięli się na tych ziemiach? Często byli to uciekinierzy, którzy chronili się tu przed prześladowaniem i głodem. Część Tatarów to jeńcy złapani w czasie wojny ze Złotą Ordą. Wielki Książę Litewski osiedlał ich w pobliżu ważnych ośrodków miejskich (Trok i Wilna) by byli gotowi do mobilizacji- w zamian za ziemię Tatarzy byli wcieleni do wojska, brali udział w wojnach i obronie, chociaż najczęściej i tak pod własną chorągwią. Na ziemiach Podlasia Tatarzy osiedlili się za sprawą Jana III Sobieskiego. Z powodu niewypłacania żołdu, trudności w wyznawaniu wiary i problemów prawnych w 1672 r. część chorągwi tatarskiej przeszła na stronę turecką. Król zabiegał o ich powrót, ponieważ przy dużej znajomości strategii naszych wojsk i dobrych oraz słabych stron, stanowili poważne zagrożenie. Tatarzy wrócili z powrotem, ich zdrady zostały przebaczone, uzyskali prawo do stawiania meczetów, wyznawania swojej wiary oraz zostali prawnie zrównani ze szlachtą polską. Przyjęli polskobrzmiące nazwiska oraz nasz język, który używany na co dzień z czasem wyparł ich ojczysty. Tatarzy byli dobrymi i lojalnymi obywatelami, brali czynny udział w obronie nowej ojczyzny.
Meczet w Kruszynianach stanowi jeden z dwóch drewnianych, zabytkowych obiektów tego typu w Polsce. Drugi meczet- prostszy i młodszy wiekiem znajduje się w Bohonikach.
Meczet w Kruszynianach posiada dwie wieże zwieńczone cebulastymi kopułami, nad którymi górują złocone półksiężyce. Po wejściu do meczetu ujrzymy zielony minbar- rodzaj kazalnicy, z której duchowny przeprowadza modlitwy. Podłogi przykryte są wzorzystymi dywanami, na ścianach zaś znajdziemy muhiry- ozdobne tkaniny zawierające wersety modlitw lub Koranu.
Mimo trudnych początków współistnienia Polaków i Tatarów, po latach współpraca między katolikami a muzłumanami ułożyła się naprawdę dobrze. Turcja jako jedyny kraj nigdy nie uznała rozbiorów Polski, na wszelkich posiedzeniach zawsze mówiono, że "poseł z Lechistanu się spóźnia", nigdy nie padły słowa, że Polska nie istnieje. Dziś Tatarzy wtapiają się raczej w społeczeństwo, nie wybijają się na tle innych. Narodowość tatarską w 2011 roku podczas spisu powszechnego wybrało niecałe 2 tysiące osób, z czego tylko 665 jako narodowość jedyną.