Połączenie wodne Wisły z Niemnem stało się konieczne z powodu restrykcji gospodarczych zamykających dostęp dla handlu polskiego do Bałtyku. Z inicjatywą stworzenia takiego połączenia wyszedł minister skarbu - Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki w 1822 r. Projekt obejmował okrężną arterię wodną, omijającą pruskie terytoria, łączącą centrum Kongresówki z portami łotewskimi. Dwie niezależne ekipy badawcze, wysłane w teren dokonały potrzebnych pomiarów i realności wykonania tego projektu. Na ich podstawie w maju 1824 roku car Aleksander I podjął decyzję o rozpoczęciu budowy kanału przez stronę polską. Do 1831 roku budową zajmowały się struktury wojskowe podległe dyrektorowi Korpusu Inżynierów. Po klęsce powstania inwestycję przejęła instancja cywilna - Zarząd Komunikacji Lądowych i Wodnych. Koszt kanału przekroczył czternaście milionów ówczesnych złotych polskich.

Z budową kanału związana jest plejada najlepszych w tym czasie polskich inżynierów. Między innymi generała Prądzyńskiego, generała Chrzanowskiego, podpułkownika P. Lelewela, A. Szultza, W.Kolberga, J.Spornego, K. Kołodki oraz innych.

Kanał Augustowski pomimo tak wspaniałych planów nie został ukończony i stracił swą rangę. Stało się tak z powodu wycofania Prus z wojny celnej w 1825 r., a także rozwinięcia sieci połączeń kolejowych. Stał się za to trasą lokalną, służącą do spławu drewna. Ponieważ miał podrzędne znaczenia, prowadzono tylko nikłe modernizacje i ulepszenia. Dlatego też przetrwał do czasów współczesnych w prawie niezmienionej formie. 

Ogólnie szacując na linię wodną kanału składa się 44,85 km sztucznych przekopów, 35,05 km uregulowanych koryt rzecznych i 21,3 km jezior. 

Kanał Augustowski posiada 18 śluz murowanych i 23 upusty, z czego 14 śluz znajdujących się w granicach Polski i aż dziewięć posiadających oryginalną konstrukcję XIX - wieczną. Kanał Augustowski pokonuje ogółem różnicę poziomów równą: 54,04 m. Jego zapotrzebowanie na wodę zaspokaja jezioro Serwy.

W obrębie miasta Augustów są śluzy: Augustów, Przewięź, Swoboda oraz współtowarzyszący Kanał Bystry z jazem. Kanał prowadzi przez piękne tereny serca Puszczy augustowskiej i liczne jeziora. W sezonie licznie odbywają się spływy kajakowe i żegluga statkiem. Licząc od Biebrzy w kierunku Niemna występują śluzy (położenie śluz w km. Kanału Augustowskiego) : 

• śluza Dębowo (0,35 km) - początkowa śluza na Kanale Augustowskim, zbudowana w latach 1826-1827r.  Nad śluzą znajduje się most drogowy. Śluza jednokomorowa, regulująca poziom wody na wysokości 340 cm. W skład zespołu śluzy wchodzą dom zbudowany na początku XX wieku oraz budynki gospodarcze. Trasa kanału przebiega przez skanalizowany odcinek rzeki Netty.
• śluza Sosnowo ( 13,20 km) - zbudowana w latach 1825-1826, obecny stan z 1948 roku, gdyż wcześniejsza została zniszona. Jest to śluza jednokomorowa, betonowa, która reguluje wody na poziomie 290 cm. Niedaleko śluzy jest betonowy upust, który reguluje wody ze stanowiska sosnowo-Borki do rzeki Netty.
• śluza Borki (19,25 km) -  śluza zbudowana pod kierunkiem Wojciecha Karczakowskiego, odbudowana po wojnie w 1948 roku. Jest to konstrukcja jedno- komorowa metalowa z mostem drogowym.
• śluza Białobrzegi (27,10 km) - śluza o konstrukcji stalowo-betonowej, obecny stan odbudowany po zniszczeniach wojennych pochodzi z 1946 roku. Różnica poziomu wód wynosi 2,08 m.
• śluza Augustów ( 32,50 km) - pierwsza śluza zbudowana była w 1825-1826 roku przez inżyniera Konstantego Jodko i porucznika Randau. W czasie wojny śluzę wysadzili Niemcy, po czym odbudowano ją w 1947-1948 roku. Obok śluzy znajduje się budynek z 1823 roku. Różnica poziomu wód w tym miejscu wynosi 2,44 m.  Śluza w pobliżu mostu drogowego Augustów – Suwałki i portu żeglugi augustowskiej.
• śluza Przewięź (43,50 km) -    śluza z lat 1826-1827 budowana pod kierunkiem Augusta Szultza. Jest to śluza która zachowała swój pierwotny układ, w latach 1933-1995 została gruntownie odremontowana. Różnica poziomu wód wynosi 0,85 m. Łączy jezioro Białe ze Studzienicznym.
• śluza  Swoboda (47,40 km) - śluza o konstrukcji metalowej, budowana pod kierunkiem inżynierów Jana Pawła Lelewela i Joachima Lelewela. Zbudowana  w latach 1826-1827. Do kanału  wpływa mała rzeka, na której zbudowano jaz zastawkowy. Od śluzy Swoboda do następnego Gorczyca prowadzi sztuczny Kanał Czarnobrodzki  o długości 8 km. Na tym odcinku wpada rzeka Sucha Rzeczka ( Serwianka) łącząca wody jeziora Serwy z Kanałem Augustowskim.
• śluza Gorczyca (57,00 km) - zbudowana w 1828 roku, jednokomorowa pod kierunkiem Jerzego Arnolda, znajduję na Kanale Orlewo. Odbudowa  śluzy była  po wojnie w 1947 i kapitalnym remoncie po 2003 roku. Nad śluzą biegnie most drogowy. W pobliżu jest jezioro staw Gorczyski, które połączone jest przekopem z kanałem.
• śluza Paniewo (60,90 km) - śluza dwukomorowa zbudowana z 1826-1828 roku pod kierunkiem inżyniera Michała Horaina. Odremontowana w latach 1974-1979 roku. Śluza reguluje spiętrzenie wód na poziomie 6,65 m. Śluza łączy jezioro Paniewo z  jeziorem Krzywym. Konstrukcja żelbetonowa, wyłożona czerwoną cegłą. 
• śluza Perkuć (63,00 km) - śluza na rzecze Pirkuć z lat 1827-1828 roku, różnica wód  ma 2,38m. nazwa śluzy pochodzi od nazwiska Pierkucia, który wydobywał rudę dla kamedułów na Wigrach.Nieopodal na wzgórzu rozciąga się piękny widok na jezioro Kruglak i Mikaszewo.
• śluza Mikaszówka (69,10 km) -  zbudowana w 1828 roku przez inżyniera Korczakowskiego o czym informuje wmurowana tablica na kanale. Jest to śluza jednokomorowa łącząca rzeczkę Mikaszówka z rozlewiskiem Sosnówek,  różnica wód w tym miejscu wynosi  2,7 m.
• śluza Sosnówek (70,30 km) -  zbudowana w roku 1828 przez porucznika inżyniera Konstantego Jodko. Nad śluzą znajduje się niewielki mostek, różnica wód wynosi 2,14 m. W odległości około 300m od śluzy znajduje się połączenie rzeki Czarnej Hańczy z Kanałem Augustowskiem.
• śluza Tartak (74,40 km) -   jednokomorowa śluza zbudowana w 1837-1838 roku  przez inż. J.Szeffera, położona na rzecze Czarne Hańcza. Obok śluzy znajduje się XIX budynek nadzoru wód tego odcinka. Nazwa pochodzi od stojącego w tamtych czasach tartaku, po której dziś nie pozostał ślad. O podjęciu  budowy na tym odcinku zadecydowało zalewanie okolicznych pól gdyż, ogromna różnica wód między śluzami Sosnowo i Kudrynki sprawiło, że te dwie śluzy nie poradziłyby sobie.
• śluza Kudrynki (77,40 km) - zbudowana w latach 1828-1829 r. przez por. Edwarda Tadeusza Bielińskiego i por. Michała Horaina. Odremontowana w 2007 roku, Jest obiektem jednokomorowym  o różnicy poziomu wód około 2,17m. Obok znajduje się jaz murowany.
• śluza Kurzyniec (81,75 km) – śluza na granicy polsko-białoruskiej, utworzono wodną granicę  w 2009 rok, po kapitalnym remoncie. Dzięki temu posiadając wizę na Białoruś można przekroczyć w tym miejscu granicę drogą wodną i dopłynąć do Niemna. Nazwa Kurzyniec pochodzi od białoruskiej miejscowości, którą zniszczono podczas wojny i po miejscowości nie pozostał ślad. Po stronie Polskiej śluza położona jest w pobliżu miejscowości Rudawka (gmina Płaska).  
• śluza Wołkuszek (85,00 km) - budowana w 1829 r, przez inżyniera Korczakowskiego, położona na terenie Białorusi, gdzie w 2005-2006 roku została odremontowana. Jest to śluza jednokomorowa, z pobliskim jazem Wołuszek.
• śluza Dąbrówka (91,50 km) -  drewniana śluza została zbudowana w 1829 roku przez Jerzego Arnolda, położona na Białorusi. Obok śluzy znajduje się jaz Dąbrówka, spadek wody wynosi 3,04 m. Śluzę jak i jaz odremontowano w 2005-2006 roku i teraz bez problemu można przepłynąć przez ten odcinek. Niedaleko znajduję się jaz Czortek, z którego  Czarna Hańcza wraca do naturalnego koryta i płynie do Niemna.
• śluza Niemnowo (101,20 km) -  ostatnia  śluza Kanału Augustowskiego, pierwotnie była to śluza trzykomorowa, nieczynna po zniszczeniach wojennych od 1939 roku. Gruntowny remont przeprowadzono  w latach 2005-2006, gdzie dobudowano jeszcze czwartą komorę, do połączenia Kanału Augustowskiego z Niemnem przy niskim stanie wód. Dalej od śluzy znajduje się jaz upustowy Kurkul, odprowadzający nadmiar wód ze stanowiska Dąbrówka.
  

Kanał Augustowski stał się częścią wyjątkowo malowniczego i łatwego szlaku wodnego Czarnej Hańczy. Organizatorzy turystyki proponują dziesięcio- lub czternastodniowe spływy z noclegami na polach namiotowych lub stanicach wodnych. Szczegóły dotyczące szlaków kajakowych na stronie szlaki turystyczne.