Ełk jest największym miastem Mazur i obok Mikołajek oraz Giżycka najpopularniejszą miejscowością wypoczynkową regionu. Nic w tym dziwnego, bowiem leży bezpośrednio nad jeziorem Ełk i rzeką o tej samej nazwie, a w promieniu 20 kilometrów od miasta znajduje się aż 100 jezior połączonych ze sobą kanałami i rzekami.

Miasto powstało z osady rybackiej, która została założona na jego dzisiejszym obszarze w początkach XV w. W tym samym stuleciu Ełkowi zostały nadane prawa miejskie. Wiek kolejny był czasem prężnego rozwoju miasta, który wyraźnie się wiązał z napływem osadników z Mazowsza i przyjęciem przez księcia Albrechta protestantyzmu. Miasta nie oszczędziły liczne klęski w postaci pożarów, epidemii dżumy i zniszczeń spowodowanych konfliktami zbrojnymi. Obie wojny światowej również brutalnie się z nim obeszły, niszcząc je dotkliwie.

We wczesnym średniowieczu, na wyspie jeziora Ełk istniała jaćwieska strażnica. W tym samym miejscu, w latach 1398-1406, Krzyżacy wybudowali mały zamek. Miał on położenie strategiczne oraz dawał dobre zabezpieczenie okolicznej ludności. W kilka lat po bitwie pod Grunwaldem zamek ten został niestety zburzony.

Pierwszym, który wymienia nazwę Łek jest nasz Polski kronikarz - Jan Długosz. Nazwę ta wzięła się od rzeki. Wysuwano też hipotezę, że nazwa ta wywodzi się od słowa łęg - nadbrzeżna łąka. Obecna forma Ełk powstała z miejscownika "we Łku"; "e" z przyimka "we" zaczęto używać jako przynależne do nazwy i tak powstało "w Ełku".

Dzięki korzystnemu położeniu Ełk rozwijał się szybko i wkrótce otrzymał prawa miejskie od wielkiego mistrza Pawła von Russdorfa. Z powodu rozbieżności przekazów za datę nadania przyjmuje się rok 1425, czyli datę założenia wsi. Po zakończeniu wojny 13-letniej rozpoczęło się dalsze zasiedlanie okolicznych terenów. W 1499 r. Ełk liczył już około 600 osób. 

Pierwsza parafia powstała w 1469 r.Okresem największego rozwoju miasta był XVI w., kiedy książę Albrecht nadał przywilej targu tygodniowego (1560 r.). W tym okresie także wydawano tutaj książki w języku polskim. Od 1599 r. - istniejąca wcześniej- szkoła stała się szkołą książęcą. Zbudowano również szpital.Ełk nawiedzało wiele klęsk: 1625 - zaraza, 1651 - wielki pożar, 1655 - Tatarzy , którzy spalili miasto i wymordowali ludność, 1688 - ponownie pożar. Stagnacja wkraczała w rozwój miasta.

W XVIII wieku założono szkołę i pierwszą aptekę. W 1800 r. powstało polskie seminarium nauczycielskie. Pierwsza połowa XIX w. przyniosła kolejne tragedie. Pożary spowodowały, że zabytki z poprzednich wieków nie istnieją. Ełk sprawia wrażenie miasta XIX-wiecznego. W roku 1868 nastąpiło otwarcie linii kolejowej Ełk - Królewiec. W okresie I wojny miasto znalazło się na linii frontu. Trzykrotnie dostawało się w ręce Rosjan. Na skutek bombardowań zniszczone zostało cale śródmieście, odbudowane w okresie międzywojennym. Nastąpił wówczas okres rozwoju gospodarczego miasta. Dalszy jego rozwój przypadł na lata powojenne. W 1992 roku Ełk stał się siedzibą Diecezji, a w 1999 - stolicą powiatu.

Jedną z największych atrakcji turystycznych miasta jest przejażdżka kolejką wąskotorową. Zbudowano ją w latach 1910-1917. W czasach świetności tabor kolejki liczył 4 parowozy i 42 wagony. Dziś kolejka kursuje na trasie Ełk-Sypitki. Po drodze mija jezioro Nieciecz. Warto również zwiedzić muzeum znajdujące się w dawnym budynku stacji. Znajdują się w nim m.in. kolekcje czapek kolejarskich i lamp.

Ełk nie ma na swoim obszarze zbyt wielu zabytków, ale wśród istniejących wyróżnia się wieża wodna z 1895 r. Prezentuje się bardzo dostojnie. Jest własnością Stowarzyszenia Mniejszości Niemieckiej “Mazury”, które we wnętrzu wieży gromadzi przeróżne przedmioty sprzed 1945 r., które opowiadają o życiu codziennym dawnej niemiecko-mazurskiej ludności Ełku. Kiedyś będzie tu muzeum. Wieża dostępna jest do zwiedzania w sezonie letnim. Warto skorzystać z tej możliwości, chociażby po to, aby podziwiać piękną panoramę miasta i okolic roztaczającą się z ostatniego piętra budowli.